Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat cultuur een belangrijke oorzaak is van incidenten, misstanden, ongewenst gedrag en strategische misstappen. Zelfs de beste beleidsstukken, procedures en regels hangen uiteindelijk af van de factor ‘mens’ binnen een bedrijf of organisatie.
Hoe medewerkers en leidinggevenden zich gedragen ten opzichte van regels, normen en waarden is wat we integriteitscultuur noemen. De integriteitscultuur gaat over menselijke factoren in een bedrijf of organisatie. Deze factoren, de zogeheten soft controls, zijn niet in harde structuren en procedures vast te leggen. Toch zijn ze allesbepalend voor het beperken van risico’s en het behalen van strategisch succes.
Een toonaangevend model voor integriteitscultuur is ontwikkeld door prof. dr. Muel Kaptein↗, hoogleraar bedrijfsethiek en integriteitsmanagement aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Dit is het Corporate Ethical Virtues model, wat binnen het vakgebied algemeen bekend staat als het soft controls model.
Het model
Volgens het Corporate Ethical Virtues model bestaat de integriteitscultuur uit acht indicatoren of soft controls. Elke soft control heeft een eigen, unieke invloed op een bedrijf of organisatie. Verder kunnen deze worden ingedeeld op preventie, detectie en respons.
Preventieve soft controls
Helderheid
Helderheid betreft de mate waarin de normen en waarden waaraan medewerkers worden geacht concreet, volledig en begrijpelijk zijn. Medewerkers zullen sneller gewenst gedrag vertonen wanneer ze weten wat er van hen wordt verwacht.
Voorbeeldgedrag
Voorbeeldgedrag verwijst naar de mate waarin leidinggevenden het juiste voorbeeld tonen in hun gedrag. Op basis van hun voorbeeldgedrag leren medewerkers welk gedrag wordt verwacht binnen de organisatie.
Uitvoerbaarheid
Uitvoerbaarheid betreft de mate waarin medewerkers geloven dat zij voldoende tijd, budgetten, apparatuur, informatie en autoriteit tot hun beschikking hebben om hun verantwoordelijkheden na te komen.
Betrokkenheid
Betrokkenheid betreft de mate van verbondenheid met de organisatie en wordt wenselijk geacht omdat een cultuur gekenmerkt door demotivatie, wantrouwen en ontevredenheid een voedingsbodem kan zijn voor ongewenst gedrag.
Detectieve soft controls
Zichtbaarheid
Zichtbaarheid betreft de mate waarin (on)gewenst gedrag en de gevolgen ervan waarneembaar zijn voor anderen. Een hogere kans dat ongewenst gedrag aan het licht komt werkt als afschrikmiddel omdat de kans daarmee groter is om te worden gepakt.
Bespreekbaarheid
Bespreekbaarheid verwijst naar de openheid die medewerkers ervaren om integriteitskwesties en dilemma’s en vermeend ongewenst gedrag te bespreken. Het zorgt ervoor dat mensen van elkaar leren en meer gemotiveerd zijn om afspraken na te komen.
Responsieve soft controls
Aanspreekbaarheid
Aanspreekbaarheid betreft de mate waarin medewerkers elkaar en hun leidinggevenden kunnen aanspreken op ongewenst gedrag. Veiligheid om elkaar aan te spreken zal ertoe leiden dat dit meer gebeurt en dat daar vervolgens van wordt geleerd.
Handhaving
Handhaving verwijst naar de kans dat medewerkers worden gestraft voor ongewenst gedrag en beloond voor gewenst gedrag.
Scan van de integriteitscultuur
Met de Soft Controls Scan van Active Integrity kunnen werkgevers nu eenvoudig de eigen integriteitscultuur in kaart brengen en verbeteren.
De tool past het Corporate Ethical Virtues model toe zonder dat daar nog de tussenkomst van een adviseur of deskundige bij nodig is. Daardoor is kennis van integriteitsmanagement niet vereist en wordt de benodigde investering van tijd en middelen aan de kant van de werkgever of accountant aanzienlijk beperkt. Na afloop van de enquête staat een Soft Controls Rapport klaar dat tot op afdelingsniveau inzicht geeft in de integriteitscultuur.
Opbloeien
Door het Corporate Ethical Virtues model te gebruiken kunnen werkgevers niet alleen de risico’s beperken op incidenten, misstanden, ongewenst gedrag en strategische misstappen. Het model helpt ook om een integere werkomgeving te bouwen waarin medewerkers opbloeien en prestaties toenemen. Met het Corporate Ethical Virtues model in de hand kunnen werkgevers talent beter aantrekken en behouden, de productiviteit verhogen en de reputatie versterken.
Literatuur
Kaptein, M. (2008). Developing and testing a measure for the ethical culture of organizations: the corporate ethical virtues model. Journal of Organizational Behavior, March, 923-947.
Kaptein, M. (2011). Understanding Unethical Behavior by Unraveling Ethical Culture. Human Relations 2011, 64, 843-869.
Leroy, H., Palanski, M.E. & Simons, T. (2012). Authentic Leadership and Behavioral Integrity as Drivers of Follower Commitment and Performance. Journal of Business Ethics, 107, 255–264.
Selemani Shindika, E., & Cheteni, P. (2023). An Application of the Corporate Virtue Scale to Assess Managers’ Perceptions of Ethical Behaviour in Public Organizations and Service Provision. Ethics in Progress, 14(1), 64–77.