Adviseur Integriteit & Soft Controls
Per 1 juli 2026 wordt een gedragscode tegen ongewenst gedrag verplicht voor alle werkgevers met 10 of meer werknemers. Deze nieuwe wettelijke verplichting brengt belangrijke veranderingen met zich mee voor Nederlandse organisaties. Werkgevers moeten zich nu voorbereiden op deze aanpassing van de Arbeidsomstandighedenwet.
In dit artikel leest u alles over de nieuwe verplichte gedragscode: wat het precies inhoudt, welke eisen de wet stelt aan de inhoud, en hoe u zich het beste kunt voorbereiden op deze wettelijke verplichting.
Wat is een gedragscode ongewenst gedrag?
Een gedragscode is veel meer dan een lijst met regels op papier. Het vormt de basis voor een veilige werkomgeving waarin duidelijke normen gelden over acceptabel gedrag. De gedragscode moet ongewenst gedrag zoals seksuele intimidatie, discriminatie, pesten, agressie en geweld voorkomen en beperken.
Een sterke gedragscode sluit aan bij het dagelijkse werk en vertelt een inspirerend verhaal over hoe medewerkers met elkaar omgaan. Het gaat niet om theorie, maar om praktische handvatten die werknemers helpen bij het navigeren van morele dilemma’s en grijze gebieden.
Wanneer wordt de gedragscode verplicht?
De beoogde invoeringsdatum ligt op 1 juli 2026. Vanaf die datum moeten bedrijven met 10 of meer werknemers beschikken over een schriftelijke gedragscode die voldoet aan de wettelijke eisen. Deze gedragscode moet op dat moment al goedgekeurd zijn door de ondernemingsraad (OR) of personeelsvertegenwoordiging (PVT), of de belanghebbende werknemers moeten geraadpleegd zijn.
Het wetsvoorstel maakt een uitzondering voor kleine werkgevers met minder dan 10 werknemers. Zij vallen buiten de verplichte gedragscode, hoewel het opstellen ervan wel wordt aanbevolen.
Wat moet er in de verplichte gedragscode staan?
De wet stelt concrete minimale eisen aan de inhoud van de gedragscode. Werkgevers kunnen aanvullende elementen toevoegen, maar deze basiselementen zijn verplicht:
1. Definitie van ongewenst gedrag
De gedragscode moet een heldere definitie bevatten van ongewenst gedrag, waarbij in ieder geval agressie of geweld, discriminatie, pesten en seksuele intimidatie worden genoemd. Deze definitie zorgt voor duidelijkheid over welke normen binnen uw organisatie gelden.
2. Concrete voorbeelden
Een effectieve gedragscode bevat concrete voorbeelden van gedragingen die ongewenst zijn. Iedereen moet begrijpen wat wel en niet acceptabel is. Deze voorbeelden maken abstract gedrag tastbaar en herkenbaar voor alle medewerkers.
3. Ondersteuningsmogelijkheden
De gedragscode moet ondersteuningsmogelijkheden bieden voor werknemers die ongewenst gedrag ervaren. Denk aan vertrouwenspersonen, meldpunten of klachtenprocedures. Werknemers moeten weten waar zij terechtkunnen voor hulp en advies.
4. Maatregelen en sancties
De verplichte gedragscode beschrijft welke maatregelen en sancties volgen bij overtreding van de regels. Een duidelijk sanctiebeleid helpt werkgevers consequent op te treden en geeft werknemers zekerheid over de gevolgen van ongewenst gedrag.
5. Aanspreekpunt
Tot slot moet de gedragscode vermelden bij welk aanspreekpunt werknemers terechtkunnen met vragen of opmerkingen over de gedragscode zelf.
Voorlichting en communicatie verplicht
Het hebben van een gedragscode is niet genoeg. Werkgevers moeten ervoor zorgen dat alle werknemers de gedragscode kennen en hierover worden voorgelicht. Regelmatige communicatie en training zijn essentieel voor een effectieve gedragscode.
De Nederlandse Arbeidsinspectie (NLA) houdt toezicht op de naleving van deze verplichting. Bij overtreding kunnen werkgevers sancties opgelegd krijgen, variërend van waarschuwingen tot boetes. Het is daarom cruciaal om tijdig en zorgvuldig een gedragscode op te stellen.
De praktische uitdaging
Uit onderzoek blijkt dat momenteel ongeveer 38% van de bedrijven een gedragscode over ongewenste omgangsvormen heeft. Dit betekent dat veel organisaties hun gedragscode nog moeten ontwikkelen of aanpassen aan de nieuwe wettelijke eisen.
Een effectieve gedragscode vereist zorgvuldige voorbereiding. De ene werkvloer is de andere niet, en elke organisatie heeft specifieke uitdagingen op het gebied van integriteit. Een goede gedragscode wordt altijd gebaseerd op gesprekken met medewerkers en leidinggevenden.
Start nu met de voorbereiding
Met nog ruim een jaar tot de invoering van de verplichte gedragscode is dit het moment om actie te ondernemen. Organisaties die nu beginnen met de voorbereiding hebben voldoende tijd voor een zorgvuldig proces dat werknemers betrekt en draagvlak creëert.
Een sterke gedragscode is geen lijst van regels, maar een inspirerend verhaal dat aansluit bij het dagelijkse werk. Het biedt werknemers en werkgevers duidelijkheid over gewenst en ongewenst gedrag, en moedigt hen aan om met collega’s in gesprek te gaan over dilemma’s.
Professionele ondersteuning bij uw gedragscode
Het opstellen van een effectieve gedragscode vraagt specifieke expertise. Wij bieden tooling en expertise om de integriteit op de werkvloer te meten en versterken. Onze gedragscodes sluiten aan bij de praktijk van uw organisatie en voldoen aan alle wettelijke eisen.
Met onze ervaring in gedragscode trajecten bij diverse organisaties helpen wij u een gedragscode te ontwikkelen die past bij uw bedrijfscultuur. Van de eerste gesprekken met medewerkers tot de uiteindelijke implementatie – wij begeleiden het volledige proces.
Wilt u tijdig voldoen aan de nieuwe wettelijke verplichting? Neem contact met ons op voor een vrijblijvend gesprek over de mogelijkheden voor uw organisatie. Samen zorgen we ervoor dat uw gedragscode klaar is voor juli 2026.